CentrumPR.pl

Społeczeństwo » Szkolnictwo i nauka

AI uczy szybciej i się nie męczy. Czy nauczyciel przyszłości będzie mentorem, a nie wykładowcą?

Zobacz więcej zdjęć »

Wyobraźmy sobie ucznia, który w świecie przesyconym bodźcami cyfrowymi i nieustanną presją próbuje odnaleźć własną ścieżkę rozwoju.

Jego edukacja coraz rzadziej przypomina tradycyjny model z podręcznikiem, tablicą i lekcją w 20-osobowej klasie, gdzie uwaga nauczyciela siłą rzeczy rozprasza się na wielu uczniów. W efekcie część z nich gubi wątek, a braki nadrabia na korepetycjach, które nierzadko pochłaniają nawet kilkanaście procent domowych budżetów. Nic więc dziwnego, że coraz więcej rodzin ma poczucie, iż szkoła sprowadza się do formalności, a faktyczna nauka odbywa się poza nią. 

Dlatego tak szybko rośnie znaczenie nowych modeli kształcenia. Edukacja coraz częściej odchodzi od dominacji tradycyjnych lekcji grupowych na żywo, zastępując je elastyczną nauką online - we własnym tempie i z większym naciskiem na ocenianie kształtujące zamiast podsumowującego. Taki model wymaga od uczniów większej samodyscypliny, planowania i odporności psychicznej. To jednak nie słabość, lecz przewaga - bo właśnie te umiejętności OECD w „Learning Compass 2030” oraz UNESCO w raporcie „Futures of Education” wskazują jako kluczowe kompetencje XXI wieku.

Właśnie dlatego jednym z najcenniejszych zasobów, jakie można zaoferować młodemu człowiekowi, nie jest kolejna platforma czy aplikacja, lecz człowiek - mentor. To on potrafi dostrzec mocne strony ucznia, wesprzeć go w chwilach kryzysu i zainspirować do sięgania wyżej, niż sam miałby odwagę.

Od guwernera arystokratów do mentora dla wszystkich

Mentoring w edukacji nie jest modnym dodatkiem ani chwilowym eksperymentem. To praktyka o udowodnionej skuteczności, której wpływ na motywację, wyniki w nauce i rozwój społeczny potwierdzają liczne badania. W pewnym sensie wracamy do źródeł - w czasach, gdy edukacja była przywilejem elit, arystokratyczne rody zatrudniały guwernerów, którzy pełnili rolę osobistych nauczycieli i przewodników. Dopiero w XVIII wieku pruski model szkolny wprowadził system klasowo-lekcyjny: masowy i zunifikowany, lecz pozbawiony indywidualizacji. Dziś nowoczesne technologie otwierają drogę do tego, by podejście zarezerwowane niegdyś dla nielicznych stało się dostępne dla wszystkich - a relacja mistrz-uczeń ponownie nabiera centralnego znaczenia w edukacji.

Dowody naukowe i praktyczne doświadczenia

Ostatnie lata przyniosły wiele badań potwierdzających skuteczność mentoringu. Program iMentor w Stanach Zjednoczonych wykazał, że 95% jego uczestników aspiruje do kontynuacji edukacji na studiach wyższych, a odsetek uczniów rezygnujących z nauki po szkole średniej spadł do zaledwie 13%. ^[1]Inicjatywa Big Brothers Big Sisters udowodniła, że młodzież objęta mentoringiem osiąga lepsze wyniki w nauce i częściej kontynuuje edukację, co w dłuższej perspektywie przekłada się także na wyższe dochody w dorosłości.^[2] Z kolei brytyjski projekt Football Beyond Borders wskazał, że wsparcie mentora podnosi dobrostan psychiczny uczniów i ogranicza ryzyko przedwczesnego opuszczenia szkoły.^[3]

Wyniki te są spójne z teoriami pedagogicznymi – od konstruktywizmu społecznego, podkreślającego znaczenie relacji w procesie uczenia się, po nowoczesne modele rozwijania kompetencji przyszłości. Coraz wyraźniej widać, że kluczowe nie są fakty do zapamiętania, lecz      umiejętności potrzebne w świecie pełnym zmian. Mentoring wspiera samodyscyplinę, uczy krytycznego myślenia, wzmacnia odporność emocjonalną i rozwija współpracę - czyli zdolności niezbędne nie tylko w szkole, ale przede wszystkim w życiu i pracy. Innymi słowy: przygotowuje do życia, a nie jedynie do testu.

Kim jest mentor w edukacji?

Mentoring to nie okazjonalna rozmowa, lecz stała i ustrukturyzowana relacja. Mentor motywuje ucznia, wspiera w trudnościach, pomaga planować naukę i wybierać ścieżkę kariery, a w kluczowych momentach - takich jak aplikacja na studia - towarzyszy jako przewodnik. Coraz więcej nowoczesnych programów nauczania, włącza mentoring edukacyjny jako integralny element procesu kształcenia. W tym modelu mentor nie zastępuje nauczyciela przedmiotowego ani korepetytora, lecz pełni szczególną rolę: daje poczucie bezpieczeństwa, wzmacnia wiarę w siebie i inspiruje do rozwoju. Staje się więc dla ucznia nie tylko doradcą, lecz także inspiratorem, który wydobywa potencjał, jakiego nie zastąpi żadna technologia.

Zmiana roli nauczyciela

Przekształcenie roli nauczyciela - z osoby przekazującej wiedzę w przewodnika i mentora - staje się coraz bardziej widoczne w debacie o przyszłości edukacji. Coraz więcej szkół rozwija ten kierunek. Nauczyciele przedmiotowi z USA realizują program, oceniają prace, udzielają informacji zwrotnej i są dostępni indywidualnie dla uczniów poprzez różne kanały online. Równolegle rośnie znaczenie Edu Mentorów: korzysta z nich już część uczniów, a zainteresowanie stale się zwiększa. Edu Mentorzy towarzyszą młodym ludziom w wyborze ścieżki edukacyjnej i zawodowej, wspierają w rozwijaniu kompetencji przyszłości i stanowią stały punkt odniesienia w świecie pełnym cyfrowych bodźców.

Mentoring w nauczaniu online - przykład z amerykańskiej szkoły w chmurze 

W szkołach tego typu mentorzy działają w środowisku edukacyjnym, w którym to uczeń sam wyznacza tempo nauki. Zamiast sztywnych planów i grupowych lekcji na żywo, młodzi mają określony czas na ukończenie roku i pełną swobodę w tym, kiedy i jak realizują poszczególne przedmioty. Mogą też decydować, czy chcą częściej korzystać ze zdalnych konsultacji z nauczycielami przedmiotowymi z USA, czy ograniczyć kontakt do niezbędnego minimum. Taka autonomia pozwala im lepiej łączyć naukę z rozwojem osobistym - sportem, pasjami, działalnością społeczną czy pierwszymi doświadczeniami zawodowymi.

Właśnie w takim otoczeniu szczególnie ważna staje się rola mentora. To osoba, która nie tylko wspiera w nauce, ale przede wszystkim dba o równowagę: rozmawia o samopoczuciu, pomaga rozwiązywać problemy i zapobiega ich eskalacji. Regularnie przekazuje rodzicom rzetelne informacje o postępach, wzmacnia systematyczność i motywację ucznia. Uczy planowania, zarządzania czasem i odpowiedzialności. W momentach kluczowych wyborów - od doboru przedmiotów po aplikację na studia - pełni rolę doradcy i przewodnika. A kiedy pojawiają się bariery organizacyjne, staje się pośrednikiem w kontaktach z nauczycielami, administracją czy działem IT, dzięki czemu uczeń nie musi mierzyć się z nimi sam.

– Na początku trudno było mi odnaleźć się w tego rodzaju szkole online, w której nie ma tradycyjnych lekcji grupowych na żywo. Musiałam nauczyć się planowania czasu i podejmowania decyzji. Tutaj to uczeń sam wybiera część przedmiotów, które będzie realizował. Dzięki mentorowi nie tylko lepiej zarządzam swoim czasem, lecz także odkryłam kierunek, w którym chcę się rozwijać po uzyskaniu American High School Diploma. 

Zaczęliśmy od określenia moich zainteresowań i sprawdzenia umiejętności. Potem stworzyliśmy listę zawodów, w których to, co lubię i potrafię, ma praktyczne zastosowanie. Kolejnym krokiem były przedmioty fakultatywne (electives) z Fashion Marketing i Sports Marketing. Dzięki nim mogłam sprawdzić, co naprawdę mnie interesuje. Odrzuciłam marketing sportowy i teraz, razem z mentorem, przygotowuję listę uczelni oferujących kierunki związane z marketingiem modowym. Następny etap to aplikacja na studia. Dziś czuję, że mam jasno wytyczoną ścieżkę i kogoś, kto wspiera mnie na każdym etapie tej drogi - mówi Nina Gawlikowska, uczennica JDJ International Open Schools

Wnioski i perspektywy

Mentoring edukacyjny to metoda, której skuteczność potwierdzają liczne badania i praktyka szkolna. Zwiększa szanse na sukces edukacyjny i zawodowy, wspiera rozwój psychospołeczny oraz pomaga budować odporność na stres. W dobie cyfryzacji jego znaczenie rośnie - pozwala łączyć elastyczność nowoczesnych form nauki z potrzebą indywidualnej, ludzkiej relacji.

Praktyka wielu szkół pokazuje, iż dobrze zaprojektowany mentoring może stać się solidnym fundamentem współczesnej edukacji. Dzięki niemu szkoła online nie tylko przekazuje wiedzę, lecz także przygotowuje uczniów do świadomego, samodzielnego i odpowiedzialnego funkcjonowania w świecie, który zmienia się szybciej niż kiedykolwiek wcześniej.

Warto podkreślić, że według danych publikowanych przez amerykańską organizację The National Mentoring Partnership, uczniowie objęci długofalowym mentoringiem są nawet o 55% bardziej skłonni aplikować na studia wyższe niż ich rówieśnicy pozbawieni takiego wsparcia. To dowód, że mentoring nie jest luksusem ani dodatkiem, lecz inwestycją o mierzalnych efektach, wpływającą na całe życie młodych ludzi.

Często okazuje się, że relacja z mentorem nie kończy się wraz z uzyskaniem amerykańskiego świadectwa maturalnego. Bywa, że trwa dłużej i staje się jednym z tych doświadczeń, które uczniowie wspominają po latach jako moment przełomowy. W świecie, w którym sztuczna inteligencja coraz odważniej wkracza do edukacji, to właśnie mentor - człowiek z empatią, doświadczeniem i zdolnością do towarzyszenia - pozostaje elementem, którego żadna technologia nie jest w stanie zastąpić.