CentrumPR.pl

w poniższym artykule. 

 

Amputacja to nie tylko utrata fragmentu ciała. To ingerencja w organizm człowieka, która w konsekwencji ogranicza możliwość samodzielnego poruszania się. Zabieg może wywołać również takie zmiany jak: zaniki mięśni, przykurcze stawów, a w związku z początkowym brakiem możliwości pionizacji, pogorszenie wentylacji płuc, a nawet zakrzepicę i inne mogące zagrozić życiu powikłania.

Aby zapobiec niebezpiecznym dla zdrowia skutkom operacji oraz przyspieszyć powrót do wykonywania codziennych czynności, niezbędne są regularne ćwiczenia fizyczne i fizjoterapia, wspierana terapią ułożeniową, odpowiednia pielęgnacja kikuta i blizny pooperacyjnej oraz wzmacnianie całego ciała i pozostałych kończyn. 

Po operacji ciało powinno być ułożone w taki sposób, który nie będzie długotrwale usztywniać stawów sąsiadujących z kikutem. Ze względu na jego bolesność, wrażliwość na dotyk i opuchliznę początkowo stosuje się tzw. pozycje ułożeniowe, które zapobiegają przykurczom mięśniowym oraz możliwemu patologicznemu ustawieniu kikuta. Do sytuacji takich może dojść zarówno po amputacji na poziomie uda, jak i podudzia. W pierwszym przypadku mogą  pojawić się przykurcze zgięciowo-odwiedzeniowe z rotacją zewnętrzną – w pozycji wyprostowanej, w staniu lub w leżeniu kikut ma tendencję do uciekania „do przodu”. Aby do tego nie dopuścić pacjent powinien unikać pozycji ze zgiętym stawem biodrowym oraz nie podkładać żadnych przedmiotów pod udo. Zaleca się leżenie na brzuchu lub po stronie amputowanej. Leżąc na plecach, warto po zewnętrznej stronie kikuta położyć jakiś ciężki przedmiot, np. woreczek z piaskiem, dzięki czemu zostanie on zabezpieczony przed odwiedzeniem w stawie biodrowym. Kładąc woreczek bezpośrednio na kikucie, zapobiegnie się wystąpieniu przykurczu zgięciowego.

Do przykurczy w stawie kolanowym może dojść natomiast po amputacji w obrębie podudzia. Aby przeciwdziałać ich wystąpieniu, pacjent powinien unikać pozycji ze zgiętym stawem, nie podkładać wałka pod kolano w trakcie leżenia, a także wystrzegać się siedzenia z nogą (kikutem) założoną na nogę. 

 

Podczas operacji, w ranie umieszcza się opatrunek ze specjalną rurką - drenem, której zadaniem jest odprowadzenie płynów i krwi. Wyjmuje się go zazwyczaj kilka dni po zabiegu, kiedy rana zaczyna się goić. Następnie usuwane są szwy. Gdy gojenie przebiega prawidłowo, blizna pooperacyjna tworzy się zwykle w okresie do 4 tygodni od operacji, choć czas całkowitego bliznowacenia to kwestia indywidualna. Aby blizna była miękka i elastyczna należy dbać o jej higienę. Kikut powinno się myć codziennie delikatnymi środkami. Ważne jest również regularne wmasowywanie w bliznę pooperacyjną kremów lub specjalistycznych maści.

Możliwie jak najwcześniej po amputacji stosuje się bandażowanie w celu przytrzymania opatrunku. Po wstępnym wygojeniu – gdy nie ma już wysięku i otwartej rany - można zacząć delikatnie kompresować kikut przy pomocy zwykłej opaski elastycznej lub specjalnego bandaża kompresyjnego. Czynność ta powinna być powtarzana codziennie, od momentu wygojenia rany, aż do dnia pobrania miary na protezę. Początkowo kompresja kikuta może być wykonywana przez personel medyczny jeszcze podczas pobytu w szpitalu, ale zwykle ze względu na czas gojenia, można przystąpić do formowania kikuta dopiero po powrocie do domu. 

Kikut formuje się w kształt walca (docelowo odwróconego stożka), a do bandażowania stosuje technikę kłosa. Nie powinno się bandażować kikuta, gdy jest on zwrócony ku dołowi, gdyż może spowodować to zastój żylny lub obrzęk. Najwygodniej kształtować kikut w pozycji siedzącej lub półleżącej. Bardzo ważne jest dopasowywanie siły ucisku do czasu, jaki upływa od zabiegu – im dalej od zabiegu, tym silniejszą kompresję można stosować.  

Po zagojeniu rany pooperacyjnej można rozpocząć zabiegi służące hartowaniu kikuta. Czynności te wykonuje się aby zmniejszyć wrażliwość skóry i tkanek kikuta na bodźce, takie jak dotyk, ucisk, czy tarcie. Amputowaną kończynę przygotowuje się tym samym do warunków panujących w leju protezowym.

Hartowanie polega w pierwszej kolejności na dotykaniu, głaskaniu, rozcieraniu oraz oklepywaniu kikuta. Masaż można wykonywać zarówno dłońmi, jak i przy użyciu przedmiotów o różnej strukturze: od miękkich ściereczek, przez szorstkie ręczniki, aż po szczotki lub specjalne piłeczki z wypustkami w postaci kolców. Warto poddać kikut naprzemiennym działaniu zimnej i ciepłej wody (tzw. hartowanie hydrotermiczne), które pobudza krążenie i zwiększa odżywienie tkanek. Można również z wyczuciem obciążać szczyt amputowanej kończyny – zaczynając od delikatnych materiałów, jak obicie fotela czy poduszka, aż po twarde podłoża. 

 

Aby przygotować się do kolejnych etapów fizjoterapii niezbędne jest wzmocnienie mięśni nóg, ramion oraz tułowia. Odpowiednie ćwiczenia ustabilizują stawy w pobliżu amputowanego miejsca, zapobiegną ich usztywnieniu, a także wzmocnią całe ciało. Szczególnie istotne jest jednak ćwiczenie zachowanej kończyny, gdyż nie tylko po zabiegu, ale również po zaprotezowaniu będzie ona bardziej obciążona niż zazwyczaj. Z tego względu należy zwrócić uwagę na dopasowanie odpowiedniego, komfortowego obuwia lub specjalistycznej indywidualnej wkładkido buta dla zdrowej nogi, która zabezpieczy przeciążane miejsca.

Całkowite wygojenie rany pooperacyjnej pozwala na rozpoczęcie rehabilitacji, której celem jest przygotowanie do korzystania z protezy. Pacjent powinien dostosować poziom aktywności fizycznej do etapu, na którym się aktualnie znajduje oraz swoich własnych możliwości. Po zabiegu bardzo ważne są ćwiczenia przeciwzakrzepowe, oddechowe i izometryczne. Kolejny etap to pionizacja przy łóżku, poruszanie się na coraz dłuższych dystansach przy pomocy balkonika lub kul łokciowych, a później również bez wykorzystywania pomocy ortopedycznych. Następnie rozpoczyna się naukę chodzenia po schodach. Ta faza rehabilitacji zazwyczaj ma miejsce jeszcze w trakcie pobytu w szpitalu.

Dopiero po poprawie stanu zdrowia pacjenta, wygojeniu i odpowiednim przygotowaniu kikuta polegającym przede wszystkim na jego właściwym uformowaniu, pozbyciu się ewentualnych przykurczy oraz wzmocnieniu ogólnej kondycji fizycznej, można pobrać miarę i wykonać protezę. Okres przygotowania może trwać od jednego do nawet kilku miesięcy, w zależności od kondycji 

i zaangażowania pacjenta.

Powyższy tekst stanowi jedynie fragment obszerniejszego artykułu. Pełna wersja publikacji, zawierająca przydatne wskazówki jak przygotować nogę do zaprotezowania znajduje się na blogu firmy ortopedycznej Orto-Pes- www.ortopes.pl.