CentrumPR.pl

Wojna handlowa podważa ambicje klimatyczne firm, chociaż polskie firmy są spokojne o ich realizację – i nie bez podstaw!

Firmy są pragmatyczne: mają mniejsze ambicje w dziedzinie redukcji CO₂, ale zwiększają zaangażowanie na innych polach, także (a może przede wszystkim) polskie! Tak praktyczne cele, jak rozwój zrównoważonych produktów najczęściej wskazywany był przez polskich menedżerów. Co więcej, polskie firmy są przed innymi europejskimi w realizacji dotychczasowych celów redukcji emisji! Mają więc obecnie komfort skupienia się na tych aspektach, które przyniosą bieżące korzyści zarówno im, jak i środowisku gdyż ESG to nie tylko obowiązki i koszty, ale także wymierne oszczędności i wzrost konkurencyjności.

W skrócie:

• Rosnąca niepewność geopolityczna i gospodarcza zmienia ambicje klimatyczne firm. Według globalnego badania Allianz Trade , firmy pozostają jednak silnie zaangażowane w zasady ESG, a 84% z nich zgłasza aktywne zaangażowanie kierownictwa wyższego szczebla - wzrost z 77% w 2024 r. – napędzany wyższymi ich wskazaniami w Polsce (a także w Niemczech i we Włoszech). 

• Kluczowe priorytety obejmują opracowywanie zrównoważonych produktów, zwiększanie odporności łańcucha dostaw i zwiększanie inwestycji w ekologiczne technologie. Jednak tylko 22% (z badanych firm) dąży do zmniejszenia emisji CO₂ o ponad 5%, w porównaniu z 31% w 2024 roku. Wiele z nich wyznacza obecnie skromniejsze cele na poziomie 1-3%, zwłaszcza w Niemczech, Francji i Hiszpanii. 

• Wzrosła ufność w osiągnięcie zerowej emisji netto (84% menedżerów firm badanych w „Badaniu światowego handlu” Allianz Trade czuje, iż ich firmy są na dobrej drodze) – w największym stopniu spokojni o realizacje tego celu są polscy przedsiębiorcy (wzrost wskazań r/r o 19 punktów procentowych!). Nie bez podstaw – Polska ma większy komfort wynikający z większego postępu w realizacji dotychczasowych celów.

• Postępowi (w ochronie środowiska) zagrażają jednak rosnące napięcia handlowe między USA a Chinami i protekcjonistyczna polityka. Rosnący deficyt handlowy USA w zakresie czystych technologii i niepewność polityczna wyraźnie kontrastują z rosnącą dominacją eksportową Chin. Podczas gdy wiele globalnych rynków korzysta z tańszych zielonych technologii, ponieważ Chiny dywersyfikują swój eksport, to rosnący protekcjonizm, zwłaszcza w USA, będzie nadal podnosił ich koszty.

Niepewność geopolityczna zmienia ambicje klimatyczne - w krajach i firmach. Rok 2025 w opinii Allianz Trade jest szczególnie kluczowym rokiem dla dyplomacji klimatycznej gdyż można zakładać, że poszczególne kraje ogłaszać będą swoje cele – wkłady (w realizację porozumienia), ustalone na szczeblu krajowym (NDC) w ramach porozumienia paryskiego na rok 2035. Jednak większość krajów, w tym główni gracze, tacy jak Chiny i UE, nie dotrzymała lutowego terminu i oczekiwać można, że przedstawią one swoje cele przed konferencją ONZ w sprawie zmian klimatu (COP30) w Brazylii w 2025 roku. Po wycofaniu się Stanów Zjednoczonych z porozumienia paryskiego, duże są nadzieje na to, że Chiny i UE przejmą rolę liderów podczas COP30. Niemniej jednak konflikty handlowe między USA a Chinami, w szczególności nałożenie ceł po obu stronach i odwetowe kontrole eksportu krytycznych minerałów przez Chiny mogą utrudnić postęp w zakresie ochrony środowiska i globalną transformację energetyczną. Chociaż Chiny są największym na świecie emitentem zanieczyszczeń, są również wiodącym eksporterem czystych technologii i odgrywają kluczową rolę w dostarczaniu pojazdów elektrycznych, baterii i paneli słonecznych. Zakłócenia w handlu i przepływach inwestycyjnych mogą zatem odbić się na globalnych łańcuchach dostaw i wstrzymać działania na rzecz klimatu na całym świecie. W tym kontekście niepewności i rosnącej presji zewnętrznej wiele firm ponownie ocenia swoje strategie klimatyczne, a nawet może zacząć ograniczać swoje ambicje w tym względzie.

Badanie Allianz Trade Global Survey 2025 potwierdziło, że firmy zmieniły swoje priorytety w zależności od presji geopolitycznej, jaką odczuwają. Warto jednak podkreślić, iż aż w 84% firm kierownictwo wyższego szczebla deklaruje obecnie aktywne zaangażowanie w kwestie ESG, w porównaniu z 77% w 2024 roku. Największy wzrost odnotowano w Niemczech (+14 punktów procentowych), Polsce (+13 punktów procentowych) i we Włoszech (+12 punktów procentowych). Priorytety ESG uległy jednak zmianie: głównym priorytetem jest obecnie rozwój zrównoważonych i innowacyjnych produktów, najczęściej wskazywanym w Polsce (29% badanych firm), Francji i Wielkiej Brytanii (po 27%) oraz Włoszech (26%). Zwiększenie odporności łańcucha dostaw jest drugim w kolejności najczęściej obecnie deklarowanym priorytetem, najczęściej wskazywanym przez firmy z przez USA (28%), Niemiec i Hiszpanii (po 27%). Inwestycje i innowacje w zakresie zielonych technologii zajęły trzecie miejsce, szczególnie w Chinach, Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych (wszystkie na poziomie 27%), a następnie w Polsce (26%) oraz we Włoszech i Niemczech (oba na poziomie 25%). 

Skupiając się na poszczególnych sektorach zauważyć można wyjątkową presję: stąd właśnie sektory energii elektrycznej, farmacji i handlu detalicznego nadają najwyższy priorytet zrównoważonemu rozwojowi produktów i innowacjom. Z kolei branże budowlana i papiernicza priorytetowo traktują zwiększenie odporności w swoim łańcuchu dostaw, ponieważ ciągłość operacyjna i pozyskiwanie materiałów mają w nich kluczowe znaczenie. Sektory takie jak energia elektryczna, sprzęt transportowy, surowce energetyczne i chemikalia priorytetowo traktują inwestycje i innowacje w zakresie zielonych technologii, dążąc do zmniejszenia wpływu na środowisko i wspierania przejścia na gospodarkę niskoemisyjną.

Jednak pomimo wzmożonej aktywności ESG, ambicje klimatyczne słabną. Liczba firm dążących do redukcji emisji CO₂ o ponad 5% gwałtownie spadła, z 31% w 2024 r. do zaledwie 22% w 2025 r. (-9 punktów procentowych). Spadł również odsetek firm stawiających sobie cel redukcji emisji na poziomie 3-5% (o -4 punkty procentowe zw porównaniu z ubiegłorocznym badaniem), podczas gdy odsetek firm dążących do skromnych cięć na poziomie 1-3% wzrósł z 20% do 33%. Największe spadki ambitnych celów odnotowano w Hiszpanii (-19 punktów procentowych), Polsce (-14 punktów procentowych) i Chinach (-12 punktów procentowych). Tymczasem odsetek firm deklarujących umiarkowane ambicje gwałtownie wzrósł w Hiszpanii (+22 punkty procentowe), Niemczech (+18 punktów procentowych) i Francji (+16 punktów procentowych). Zmiany te odzwierciedlają nie tylko ostrożność przedsiębiorstw, ale także kontekst w jakim działają firmy w poszczególnych krajach. W Polsce i Singapurze, gdzie obowiązują cele klimatyczne na 2030 r., obecnie do ich realizacji mogą wystarczyć łagodniejsze cięcia (emisji) przez korporacje. Jednak w krajach, które pozostają w tyle (w realizacji dotychczas przyjętych celów), takich jak USA, Wielka Brytania i Niemcy, malejące obecnie ambicje firm w zakresie redukcji emisji są szczególnie niepokojące.

Rosnąca akceptacja przedsiębiorstw dla osiągnięcia zerowej emisji netto do 2050 r. napotyka na przeszkody ze strony niepewnej polityki handlowej USA. W 2025 roku 84% firm stwierdziło, że są na dobrej drodze do osiągnięcia zerowej emisji netto, w porównaniu z 74% w 2024 roku. Zaufanie w realizację tego celu jest szczególnie wysokie w Polsce (wzrost r/r o 19 punktów procentowych) oraz w branży komputerowej i telekomunikacyjnej (95%), farmaceutycznej (89%) i energetycznej (88%). Kluczowym czynnikiem w ich realizacji są preferencje podatkowe: 48% firm wymienia ulgi podatkowe na ekologiczną produkcję jako najskuteczniejszą formę wsparcia, szczególnie w USA, Wielkiej Brytanii i Niemczech. Na kolejnych miejscach plasuje się zniesienie ceł na produkty ekologiczne (46%), co jest najbardziej popularne w USA (51%) i we Włoszech (49%), oraz obniżenie cen zielonych technologii (44%), co jest kluczowym priorytetem we Włoszech (49%). Niepewność związana z polityką Stanów Zjednoczonych zagraża jednak dynamice zielonej transformacji. Wyniki ankiety odzwierciedlają również rosnące obawy o konsekwencje odwrócenia polityki USA dla zielonej transformacji. Amerykańska ustawa o redukcji inflacji (IRA) pomogła zwiększyć inwestycje w czystą energię z 75 mld USD w 2018 r. do 273 mld USD w 2024 r., pobudzając tym samym wzrost produkcji pojazdów elektrycznych, baterii i paneli słonecznych. Jednak niedawna przerwa w wypłatach przyznanych środków federalnych wzbudziła obawy amerykańskich firm, zwłaszcza w sytuacji rosnącego napięcia w globalnym handlu. W 2023 r. deficyt handlowy USA w zakresie czystych technologii osiągnął -77,7 mld USD, podczas gdy równocześnie Chiny odnotowały nadwyżkę na tym polu w wysokości 148 mld USD, co odzwierciedla ich rosnącą dominację w zielonych technologiach. Warto zauważyć, że eksport produktów czystej energii z Chin do USA wzrósł z 4,0% całkowitego eksportu (1994-2003) do 18,1% (2014-2023). Jeśli ten kanał zostanie zakłócony, USA mogą stanąć w obliczu poważnych komplikacji w realizacji swoich celów klimatycznych.

Protekcjonizm może zakłócić globalne łańcuchy dostaw czystej energii. Do końca kwietnia 2025 r. Stany Zjednoczone wprowadziły 90 nowych środków dotyczących importu materiałów krytycznych, w porównaniu z dziewięcioma uruchomionymi w 2024 r. Chiny odpowiedziały wprowadzeniem dziewięciu nowych taryf celnych i ograniczeniami eksportowymi. Chociaż eksport niektórych chińskich czystych technologii do USA pozostaje minimalny (np. pojazdy elektryczne i panele słoneczne), to jedna czwarta chińskiego eksportu akumulatorów litowo-jonowych w 2024 r. była przeznaczona na rynek USA a znaczna część eksportu wyrobów związanych z energią słoneczną z Azji Południowo-Wschodniej do USA nadal opiera się na chińskich komponentach – co oznacza, że pośrednia ekspozycja handlu tymi pro-ekologicznymi produktami na zakłócenia handlowe jest nadal wysoka. Ponadto powodem do poważnych obaw są chińskie ograniczenia eksportu krytycznych minerałów, zwłaszcza pierwiastków ziem rzadkich. Opóźnienia lub odmowy licencji eksportowych zakłócają globalną produkcję czystych technologii. Jednak chińscy producenci również stoją w obliczu ryzyka: trwające ograniczenia i słaby globalny popyt mogą zmniejszyć ich zamówienia i zwiększyć nieprzewidywalność rynku i popytu.

Podczas gdy wojna handlowa rzuca długi cień na globalną gospodarkę, to z analizy Allianz Trade wynika, że szczególnie niepokojące są jej krótkoterminowe konsekwencje dla procesu przejścia na czystą energię. Globalne spowolnienie gospodarcze zwiększyłoby ryzyko wzrostu emisji i groziłoby wyhamowaniem tempa inwestycji w czyste technologie. W latach 2015-2024 inwestycje w czyste technologie wzrosły o +78%, znacznie przewyższając (trzykrotnie!) ogólny wzrost inwestycji tym czasie o jedynie +25%. Liderem były Chiny ze wzrostem na poziomie +134%, następnie Europa z „zielonymi” nakładami zwiększonymi +75% i Ameryka Północna z +65%. Globalne spowolnienie może jednak odwrócić ten trend, skłaniając firmy do przedkładania krótkoterminowych oszczędności nad długoterminowe innowacje. W takich warunkach rządy często subsydiują najtańsze - i często najbrudniejsze - formy energii. Podczas gdy niektóre rządy dążą do stymulowania wzrostu poprzez inwestycje w czyste technologie (np. USA w ramach ustawy o redukcji inflacji), to rosnące koszty handlu mogą sprawić, że czysta energia stanie się mniej dostępna. W Stanach Zjednoczonych koszty produkcji czystych technologii są już o 70-130% wyższe niż w Chinach ze względu na ceny pracy, materiałów i energii. Taryfy zaostrzają tę dysproporcję, szczególnie na wrażliwym na ceny rynku energii. W czasie, gdy sama zmiana klimatu (w postaci jej konsekwencji dla krajów i firm w postaci m.in. katastrof naturalnych) staje się coraz większym wyzwaniem gospodarczym, takie krótkowzroczne środki mogą przynieść odwrotny skutek, utrudniając zarówno ożywienie gospodarcze, jak i realizację celów klimatycznych. Tymczasem polityka UE może odegrać kluczową rolę. Mechanizm granicznej korekty emisji dwutlenku węgla (CBAM) i nowe przepisy dotyczące baterii promują przejrzystość w łańcuchu dostaw. Jeśli jednak UE złagodzi te przepisy w celu złagodzenia napięć geopolitycznych, grozi to zmniejszeniem motywacji Chin do dekarbonizacji procesów przemysłowych, a tym samym podważeniem globalnego postępu w dziedzinie klimatu.

W perspektywie średnioterminowej zmienia się krajobraz handlu czystymi technologiami. Podczas gdy Stany Zjednoczone do tej pory wyłączyły import czystych technologii z podnoszonych niedawno ceł, to kontrole eksportu w Chinach skłaniają producentów czystych technologii do dywersyfikacji rynków eksportowych. Może to przynieść korzyści UE i innym regionom, umożliwiając dostęp do tańszych zielonych technologii i przyspieszając dekarbonizację. Może to jednak również podsycać debaty na temat protekcjonizmu przemysłowego, szczególnie w przypadku pojazdów elektrycznych. Podczas gdy gospodarki wschodzące pozbawione lokalnych możliwości w zakresie czystych technologii mogłyby skorzystać na tańszym chińskim eksporcie, to gospodarki rozwinięte (w tym UE) muszą znaleźć równowagę między wspieraniem krajowego przemysłu a dostarczaniem przystępnych cenowo rozwiązań klimatycznych. Przewidujemy, że globalny rynek czystych technologii potroi się w ciągu następnej dekady, a szybsze ich wdrażanie obniży koszty. W ciągu ostatnich dziesięciu lat koszty technologii czystej energii spadły już o -42%, co podkreśla fakt, że otwarty handel i inwestycje realizowane z wyprzedzeniem a nie protekcjonizm są najskuteczniejszymi strategiami osiągnięcia transformacji energetycznej, która jest nie tylko sprawiedliwa i pożądana, ale także opłacalna.