CentrumPR.pl

Kultura » Kultura

Joseph Conrad Fellowship: Paryskie laboratorium i nowoczesna forma polska

Pierwsza połowa XIX wieku, którego hasłami wywoławczymi często są: romantyzm, powstanie listopadowe, emigracja paryska. Postanowiliśmy się tym sprawom przyjrzeć bliżej, odrzucając obiegowe, powierzchowne interpretacje.

Zamów artykuły sponsorowane na serwisie CentrumPR.pl w kilka minut, poprzez platformę Link Buildingu np.:

Przeczytaj również

• Podstawowe informacje o CentrumPR.pl

Czym tak naprawdę była Wielka Emigracja? Biedującymi wygnańcami, elitą narodu na wychodźstwie, czy grupą młodych ludzi aspirujących do najsławniejszych europejskich salonów? A może zwykłymi ludźmi, którzy w Paryżu próbowali na nowo poukładać sobie życie? Opowieść o Wielkiej Emigracji wymaga uwzględnienia tych wszystkich, niekiedy wchodzących ze sobą w kolizję, wątków. Przekonywali nas o tym goście dyskusji: prof. Ewa Hoffman-Piotrowska (Instytut Literatury Polskiej UW) oraz prof. Remigiusz Forycki (Instytut Romanistyki UW).

W rozmowie szybko zarysowały się dwa modele egzystencji emigracyjnej: z jednej strony Polacy we Francji dążyli do adaptacji, chcieli chłonąć paryskie życie; z drugiej strony zależało im na odróżnieniu się, zaznaczeniu własnej, odrębnej tożsamości. W takim dialektycznym rozpięciu Polonia rozpoczęła na nowo organizować, oddolnie, wykorzystując z trudem pozyskiwane środki, życie wspólnoty. „To była jedyna polska emigracja w dziejach z tak silnym poczuciem misji” – zgodzili się nasi goście.

Jeśli Paryż stał się laboratorium, to przede wszystkim był laboratorium pracy organicznej – w Paryżu romantycy kładli podwaliny pod koncepcje myślenia organicznikowskiego, rozwiniętych później w dobie pozytywizmu. Jak podkreśliła rozmówczyni naszej debaty, prof. Ewa Hoffmann-Piotrowska: „Eksperymentem było zachować naród bez państwa. Zachować tożsamość, zachować język”. Była to jednak nie tylko materia eksperymentu, była to także kwestia ciężkiej codziennej pracy, z której właśnie rodziła się nowoczesna forma polska: filozofia pracy, poświęcenia indywidualności na rzecz wspólnoty.

W tej perspektywie romantyzm przestaje być wyłącznie projektem jednostkowego buntu, ale także jako heroiczna antropologia, wołająca – głosem wielkich intelektualistów – o potrzebę przebudowy ówczesnego świata, przepracowania tożsamościowego kryzysu i znalezienia nowej formy podmiotowości. Rodzi się nowa forma indywidualizmu, koncepcja człowieka heroicznego, zaangażowanego w życie wspólnoty, biorącego odpowiedzialność za jej los. 

To była długa dyskusja – inspirująca do innego myślenia o Wielkiej Emigracji i polskim romantyzmie. 

W drugiej części spotkania tradycyjnie głos należał także do publiczności. Dziękujemy za tak liczną obecność, głosy, komentarze, rozmowy w kuluarach.

Kolejne wydarzenie otwarte w ramach Joseph Conrad Fellowship będzie już ostatnim spotkaniem tegorocznej, drugiej edycji programu stypendialnego. Polecamy zarezerwować czas 19 czerwca – przed nami wykład i dyskusja pt. Nowoczesność przeciw tradycji? Rewizje wieku XIX.