Zaginione portale

Kultura, sztuka » Kultura

2010-07-14

Z niszczejących naszych zabytków stale ginął ich fragmenty. Są to różne rzeźby, kamienne balustrady, obramowania okien a nawet całe portale.

Jest w naszej mentalności jakaś pozostałość z czasów PRL-u, że jeżeli coś jest państwowe to jednocześnie jest to niczyje. A jak niczyje to nic nie stoi na przeszkodzie aby móc to sobie zabrać. Lecz chciałem zauważyć, że takie podejście do sprawy nazywa się złodziejstwem. I nie ma znaczenia czy weźmiemy w markecie do spróbowania jedno winogrono czy cegłę ze zrujnowanego zabytku.

Zamów artykuły sponsorowane na serwisie CentrumPR.pl w kilka minut, poprzez platformę Link Buildingu np.:

Przeczytaj również

Podstawowe informacje o CentrumPR.pl

Jakby nam ukradli np. kilkadziesiąt cegieł podnosimy krzyk, zgłaszamy na policję, pomstujemy. Jak my weźmiemy cegły ze zdewastowanego zabytku to nie ma żadnej sprawy.

Przecież wszyscy tak robią i nikt o to nie ma pretensji. bo przecież pomagamy Państwu czy Gminie w sprzątaniu. A gdyby tak spróbować zadziałać w drugą stronę. Jest np. na moim terenie niszczejący pałac lub dworek a mnie pozostało z budowy trochę materiału dlaczego nie przekazać go gminie z przeznaczeniem na remont zabytku. Tyle się u nas buduje nowych domów i innych obiektów a wszędzie na pewno po ukończeniu pozostaje trochę budulca. Podzielmy się. Zróbmy coś pożytecznego dla swojego otoczenia i zamiast niszczyć starajmy się upiększać. Dajmy naszym dzieciom przykład, że można i należy dbać o zabytki bo to nasza spuścizna i historia. A przecież prawie każdy chce aby pozostał po nim jakiś ślad. I w tej dziedzinie jest wielkie pole do popisu.

Ale przechodzę do głównego tematu.

Jest w Kamiennej Górze zamek zwany Grodztwo zbudowany w latach 1565-88 przez rodzinę Schaffgotschów. Zbudowany na planie czworoboku, wewnątrz posiadał dziedziniec ozdobiony arkadowymi krużgankami oraz kwadratową wieżą stojącą w południowo-zachodnim narożniku. Wjazd na dziedziniec prowadził przez piękną renesansową bramę. Drugą wojnę światową zamek przeszedł bez większych zniszczeń i dopiero pożar w 1964 roku zakończył jego świetność.

Następny zamek, o którym chcę wspomnieć to Gościszów. Zbudowany przez książąt głogowskich w XIII wieku w 1550 roku został przez ówczesnych właścicieli, rodzinę von Warnsdorff przebudowany w stylu renesansowym. Wejście do zamku prowadziło przez kamienny most i bramę ozdobioną bogato rzeźbionym portalem. "renesansowy portal z 1603 r. o półkolistej arkadzie zdobionej główkami aniołków, opartej na 2 kolumnach o korynckich kapitelach, ujętych dołem w opaski o motywie okuciowym i rautowym. W kluczu archiwolty głowa aniołka. We fryzie dwa rzędy herbów po 8 z każdej strony oraz półplastycznymi rzeźbami personifikacji (...). W zwieńczeniu para gryfów podtrzymujących podwójny kartusz z herbami fundatorów (v.Warnsdorff, v.Zedlitz), oraz 4 pełno plastyczne postacie cnót: Miłosierdzia, Wiary, Nadziei i Sprawiedliwości". Podczas modernizacji zamku w XIX wieku od wejście strony dziedzińca ozdobione zostaje neoklasycystycznym portalem wspartym na czterech kolumnach. Zamek zniszczony został podczas drugiej wojny światowej i do dzisiaj pozostaje w ruinie.
Kolejny zamek to budowla w Piotrowicach Świdnickich. Zamek zbudowany został w latach 1568 - 1591 przez Jana von Zedlitza .Całość jak przystało na renesansową budowlę bogato zdobiony. Obramowania okien z piaskowca, sgraffitowa dekoracja elewacji, wewnątrz kamienne kominki oraz kolebkowe sklepienia z lunetami. Wejście do budynku ozdobione portalem z półkolistą archiwoltą, na której rzeźbione: Justicia, Temperantia, Caritas i Sapientia. W pachach archiwolty personifikacje Chwały i Zwycięstwa. Na fryzie dwa rzędy tarcz herbowych, powyżej dwa gryfy podpierające habsburskiego orła.

Zamek w Rajsku. Na wzniesieniu nad rzeką Kwisą powstał, w końcu XIII wieku z inicjatywy księcia świdnickiego Bolka I Surowego. Stanowił on część łańcucha budowli obronnych księstwa. Zniszczony w 1945 roku i do dzisiaj pozostała tylko wieża mieszkalna oraz brama wjazdowa z renesansowym portalem.
Zamek Niesytno w Płoninie. Budowę zamku pod koniec wieku XIII przypisuje się księciu świdnickiemu Bolkowi I Surowemu. Później właścicielem zamku jak i wsi Płonina zostaje Jakub Zedlitz, który w 1545 roku nieopodal zamku buduje, stojący do dziś pałac.
Obecnie z zamku pozostała kamienna, ośmioboczna wieża i fragmenty murów obronnych.

I ostatnia z budowli to pałac w Pilawie Dolnej. Pierwotne, XVI-wieczne założenie przebudowane zostało w początku XVIII wieku na barokowy pałac. Posiadało ono wiele ozdobnych, kamiennych obramień okien oraz portale przy wejściach do pałacu. Obecnie pałac znajduje się w ruinie.

A co łączy wszystkie te budowle?. Otóż, w każdej z nich zaginął (skradziono, sprzedano) ozdobny portal znajdujący się nad wejściem a także jak w przypadku pałacu w Pilawie zaginęły również manierystyczne hermy w opaskach okien. Portal z zamku w Płoninie odnalazł się w remontowanym zamku w Tarnowicach Starych. Skąd się tam wziął? Może z czasem uda się odpowiedzieć na to pytanie.

Jest to przykład z jednego tylko województwa i wartym zaznaczenia jest fakt, że w ogóle ktoś zauważył ich zniknięcie. A przecież w skali kraju takich rozgrabionych zabytków jest bardzo wiele. Nikt nie sporządzał szczegółowej dokumentacji - co znajduje się w zrujnowanych budowlach. Trudno nawet w przybliżeniu określić wielkość strat. W Polsce w wiekach XVIII czy XIX powstało tysiące pałaców i dworów, prawie wszystkie bogato zdobione i wyposażone. Do dzisiaj w różnych większych czy mniejszych miejscowościach lub wioskach stoją pozostałości tych budowli. Nikt się nimi nie interesuje, są rozkradane lub służą za wysypiska śmieci. A przecież nie musi tak być. W czasie gdy rozwija się ruch turystyczny jest okazja do pokazania czegoś i przyciągnięcia turysty. Oczywiście wszystko rozbija się o brak pieniędzy ale wysprzątanie terenu, sporządzenie informacji o obiekcie a w międzyczasie szukanie środków do jego remontu chyba wielkich nakładów nie wymaga. Zaangażowanie mieszkańców do pomocy także znacznie obniżyłyby koszty remontu. A przede wszystkim należy uświadomić ludziom, że grabiąc okradają siebie, swoją historię i obracają w niwecz pracę swoich przodków.

Jeżeli znają Państwo podobne przykłady, posiadają zdjęcia wcześniejsze i obecne ukazujące znikanie fragmentów zabytków proszę o kontakt. Adres na stronie: http://www.ruinyizamki.pl.

Redakcja CentrumPR informuje, że artykuły, fotografie i komentarze publikowane są przez użytkowników "Serwisów skupionych w Grupie Kafito". Publikowane materiały i wypowiedzi są ich własnością i ich prywatnymi opiniami. Redakcja CentrumPR nie ponosi odpowiedzialności za ich treść.